نشریه مهندسی و مدیریت کیفیت
سال ششم شماره 3 (پاییز 1395)

امروزه دفاع از مناطق و منابع حساس، موضوعی بنیادی است که وسعت وگستره آن، تمامی زیر ساخت های کلیدی را دربر می گیرد و برای رسیدن به هدف کاهش خسارات و صدمات ناشی از حمله مهاجم، به کارگیری استراتژی های آگاهانه و مفید، لازم و ضروری است. در این تحقیق، مدل سازی برای بهینه یابی سرمایه گذاری حفاظت از سیستم هایی درنظر گرفته شده است که ساختار قابلیت اطمینان آنها به صورت سری- موازی بوده و دارای همبستگی عملکردی با یکدیگر هستند. به طور کلی در این تحقیق، ابتدا با درنظرگرفتن استقلال عملکردی زیرسیستم ها، احتمالات موجود در حمله موفق، ساختار قابلیت اطمینان سیستم و رویکرد تئوری بازی ها در پیدانمودن نقطه تعادل، یک مدل برنامه ریزی غیرخطی برای تعیین میزان سرمایه گذاری دفاع از سیستم ها، ارائه شده است. سپس با تعیین روابط قابلیت اطمینان با وجود همبستگی عملکردی بین زیرسیستم ها، یک مدل برنامه ریزی خطی برای تعیین ضریب همبستگی زیرسیستم ها و تخصیص مجدد سرمایه گذاری برای دفاع از سیستم ها، معرفی می شود. در نهایت، مدل ارائه شده تحقیق برای یک مثال عددی استفاده شده و نتایج آن مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.

به کارگیری راهبردهای نگهداری پیش گیرانه در طراحی نمودار کنترل، که از ابزار عمده در کنترل آماری کیفیت فرایند است، نه تنها افزایش قابلیت اعتماد سامانه و کاهش فرسودگی آن را به ارمغان می آورد، بلکه به کاهش هزینه های طراحی نمودار نیز منجر می شود. با این حال، هزینه ی کیفیت در رویکرد کلاسیک طراحی نمودار کنترل، که برگرفته از فلسفه ی دروازه فوتبالی کراسبی است، تنها به این که مشخصه ی کیفیت درون یا بیرون حدود کنترل قرار دارد بستگی دارد. در مقابل، بهره گیری از رهیافت تابع زیان در فعالیت های پایش حین تولید مانند نمودارهای کنترل، که در آن هزینه ی کیفیت بر مبنای مفهوم زیان اجتماعی کیفیت تاگوچی به مقدار انحراف مشخصه ی کیفیت از مقدار هدف وابسته است، به ارزیابی جامع تر از فرایند و در نتیجه به تصمیم های به تر در برنامه ریزی و مدیریت رهنمون می شود. در این مقاله، یک مدل تلفیقی از تابع زیان تاگوچی، راهبردهای نگهداری پیش گیرانه شامل نگهداری ناکامل و جایگزینی زودهنگام، و طراحی اقتصادی نمودار کنترل  ارائه می شود که در آن مدل شوک یا سازوکار شکست فرایند دارای نرخ شکست افزایشی است. به علاوه، با توجه به آن که داده هایی که از اندازه گیری های مربوط به خروجی فرایند تولید حاصل می شوند، ممکن است از توزیع نرمال پیروی نکنند و یا این که پذیره های قضیه ی حد مرکزی در مورد آن ها صادق نباشند، لزوم مطالعه ی مدل تلفیقی در این موقعیت ها نیز، علاوه بر حالت توزیع نرمال، ضرورت پیدا می کند. برای تشریح موضوع، مثال های عددی بر اساس طرح نمونه گیری نایکنواخت و مدل شوک وایبول ارائه شده است. پارامترهای تنظیمی حاصل از مدل تلفیقی (اندازه ی نمونه، فاصله های نمونه گیری، ضریب پهنای حدود کنترل، زمان جایگزینی زودهنگام، و سطح هزینه و زمان نگهداری ناکامل) علاوه بر تفاوت قابل ملاحظه در حالت های نرمال و نانرمال، نشان می دهند که با افزایش سطح نگهداری پیش گیرانه، هزینه ی متوسط طراحی هم در حالت نرمال و هم در حالت نانرمال کاهش خواهد یافت.

روش های کنترل کیفی آماری، اساس سنجش عملکرد و بهره وری فرآیند می باشند. نمودارهای کنترل از پرکاربردترین ابزارهای کنترل آماری بوده و نقش مهمی در ارتقا کیفیت فرآیندها و محصولات ایفا می کنند. اصلی ترین هدف پیاده سازی آنها شناسایی انحراف(ها) و انجام اقدامات اصلاحی برای رفع ریشه انحراف است. کاربردهای فنی نمودارهای کنترل تعیین اندازه نمونه، فرکانس نمونه گیری و حدود کنترل می باشد که به آن طراحی نمودار کنترل اطلاق می شود. در بیشتر تحقیقات انجام شده برای طراحی نمودار nP ، فقط یک انحراف بادلیل را به عنوان عامل از کنترل خارج شدن نمودار درنظرگرفته اند درحالی که چندین انحراف در صنعت می توانند نقش داشته باشند. بدین منظور در این تحقیق به طراحی و توسعه آماری-اقتصادی نمودار کنترل nP، بمنظور کاهش هزینه ها و متوسط زمان شناسایی و افزایش توان نمودار با استفاده از مقادیر خاکستری و درنظرگرفتن انحرافات بادلیل متعدد پرداخته شده است. در این راستا بمنظور دستیابی به مقادیر بهینه این پارامترها، یک مسئله چندهدفه با سه محدودیت تعریف شده است که هر ترکیب ممکن از پارامترها را به عنوان یک واحد تصمیم گیری درنظر گرفته ایم. سپس با استفاده از روش تحلیل پوششی داده ها و روش های رتبه بندی،کاراترین طرح برای تصمیم گیرنده تعیین شده است. در ادامه تحقیق تحلیل حساسیت بر روی برخی پارامترهای مدل انجام شده است و تاثیر این پارامترها بر روی مقادیر بهینه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.

کیفیت خدمات، عامل متمایز کننده و قدرتمندترین اسلحه ی رقابتی می باشد که بسیاری از سازمان های خدماتی مانند بیمارستان ها در اختیار دارند. هدف از این تحقیق رتبه بندی بیمارستان های منتخب ایران از نظر کیفیت ارائه خدمات با بکارگیری تلفیقی از روش های سروکوال و تحلیل پوششی داده ها بود. در این مطالعه ابتدا با جستجوی سیستماتیک در پایگاه های علمی مختلف، اقدام به یافتن تحقیقات صورت گرفته شده در خصوص سنجش کیفیت ارائه ی خدمات بیمارستان های ایران با استفاده از مدل سروکوال شد که تعداد 22 تحقیق مرتبط یافته شد. سپس با کمک گرفتن از روش تحلیل پوششی داده ها و با در نظر گیری ابعاد پنجگانه کیفیت خدمات به عنوان خروجی های آن و با در نظر گیری بیمارستان ها به عنوان واحدهای تصمیم گیری به وسیله نرم افزار DEAP 2.1 نمرات مربوط به هر کدام محاسبه شد. بیشترین تحقیقات منتشر شده از نظر زمانی مربوط به سال 1395 و از نظر مکانی مربوط به استان تهران بود. بیمارستان صحرایی شهید علمی زابل با نمره 000/1 و بیمارستان D وابسته به دانشگاه علوم پزشکی قزوین با نمره 364/0 به ترتیب رتبه اول و آخر را کسب نمودند. میانگین نمرات کل بیمارستان ها 796/0 محاسبه شد. نمرات محاسبه شده توسط تحلیل پوششی داده ها نشان داد به طور میانگین امکان افزایش 4/20 درصد در کیفیت خدمات بیمارستان ها وجود دارد همچنین بیمارستان صحرایی شهید علمی زابل به دلیل کسب رتبه برتر می تواند الگویی برای سایر بیمارستان های تحت مطالعه در نظر گرفته شود.

قابلیت اعتماد و قابلیت دسترسی از جمله مشخصه های مهم در اکثر سیستم ها بالاخص سیستم های الکترونیکی و مکانیکی هستند که در صنایع ارتباطات هوایی، شبکه های اینترنتی، سیستم های مخابراتی، سیستم های تولید نیرو، تسهیلات تولیدی و غیره مطرح می باشند که از جمله مهمترین دلایل آن افزایش پیچیدگی سیستمها، سخت و حساس تر شدن فضای رقابتی بازار، افزایش هزینه های تولید در صورت ایجاد توقف و... می باشد. در این مقاله با الهام از تحقیقات صورت گرفته در زمینه قابلیت اعتماد و بهینه سازی قابلیت اعتماد سیستم ها، مدلی با تابع هدف چندگانه ارائه شده که تابع هدف آن شامل بهینه سازی قابلیت دسترسی و هزینه کل سیستم ها، در شرایطی که سیستم شامل هر دو نوع قطعه تعمیرناپذیر و تعمیرپذیر  باشد. در این مدل قابلیت دسترسی سیستم علاوه بر تخصیص اجزای مازاد به زیرسیستم ها، تخصیص قابلیت دسترسی برای اجزا نیز در نظر گرفته شده است که این امر باعث افزایش انعطاف پذیری مدل برای افزایش قابلیت دسترسی سیستم ها می باشد. برای حل مدل طراحی شده، از الگوریتم ژنتیک مبتنی بر چینش جواب های ممتاز ناچیره  (NSGA-II) استفاده شده است که دارای توان بالا برای حل چنین مسائلی می باشد. در پایان نیز برای بیان کارائی مدل پبشنهادی و روش حل آن یک مثال عددی ارائه شده است که در این مثال سیستمی در نظر گرفته شده است که بخشی از اجزاء تشکیل دهنده آن  تعمیرناپذیر و  بخش دیگر  آن تعمیرپذیر می باشد.

رفتار تابع نرخ شکست برخی سیستم های مکانیکی وانی شکل است. مدل وایبل معمولی قادر نیست طول عمر چنین سیستم هایی با تابع نرخ شکست وانی شکل را بطور کامل مدل سازی نماید. در این مقاله از یک توزیع وایبل تعمیم یافته جدید برای مدل سازی توابع نرخ شکست با رفتار وانی شکل استفاده شده است. این مدل بر روی سه مجموعه داده مورد ارزیابی قرار گرفته است. در این سه مجموعه داده، به منظور کاهش زمان اجرای آزمون طول عمر از آزمون های شتاب دهنده و سانسور شده نوع یک استفاده شده است. پارامترهای مدل نیز براساس روش ماکزیمم درستنمایی برآورد شده اند. شاخص های آکائیک، لگاریتم تابع درستنمایی و معیاراطلاع بیزی به دست آمده، حاکی از کارایی این مدل برای داده های حاصل از انجام آزمون های طول عمر ذکر شده است. بنابراین میانگین طول عمر پیش بینی شده از اعتبار خوبی برخوردار است.